Paszporty „Polityki” to jedne z najbardziej prestiżowych nagród kulturalnych w Polsce, a lista nominowanych co roku elektryzuje środowiska kreatywne. Nie inaczej było i tym razem. Katalog nazwisk, które znalazły się w wśród nominowanych w kategoriach: Film, Teatr, Książka, Sztuki wizualne, Muzyka poważna, Muzyka popularna i Kultura cyfrowa, był imponujący.
Stowarzyszenie Autorów ZAiKS od lat jest partnerem Paszportów „Polityki”, a także nagrody specjalnej – Kreatora Kultury – przyznawanej osobom, które w sposób szczególny i niestandardowy przyczyniają się do krzewienia kultury polskiej w kraju i na świecie.
W tym roku po raz pierwszy swój Paszport mogli przyznać również czytelnicy oraz subskrybenci tygodnika.
Do Paszportów „Polityki” 2023 nominowani zostali:
FILM: Nina Lewandowska i Kamila Tarabura, Paweł Maślona, DK Welchman
Zwycięzcą został reżyser i scenarzysta Paweł Maślona, a Kapituła nagrody doceniła go m.in. „za zmysł ironii i odważne przełamywanie konwencji, za gatunkową lekkość i wagę podjętej tematyki, za ukazanie Polski właściwie nieznanej z podręczników historii, ku przestrodze współczesnych”.
TEATR: Mateusz Pakuła, Katarzyna Szyngiera, Łukasz Twarkowski
Paszport odebrała reżyserka, scenarzystka i reportażystka Katarzyna Szyngiera m.in. „za tworzenie teatru mądrego, odważnie i z humorem idącego w poprzek podziałów społecznych i środowiskowych. Za reżyserię »1989«, musicalu, który być może zbudował pozytywny mit, a na pewno dał nadzieję”.
KSIĄŻKA: Grzegorz Bogdał, Agnieszka Pajączkowska, Jacek Świdziński
Nagrodę odebrał Jacek Świdziński, autor komiksu Festiwal, który m.in. „znakomicie opowiada epicką, wielowymiarową historię Festiwalu Młodzieży”.
SZTUKI WIZUALNE: Veronika Hapchenko, Marta Nadolle, Patryk Różycki
Nagrodę odebrała artystka wizualna, malarka Marta Nadolle m.in. „za malarstwo, w którym socjologiczna dociekliwość łączy się z psychologiczną przenikliwością, a osobiste doświadczenia przekładane są na uniwersalne prawdy. Za wielowymiarowy portret młodego pokolenia Polaków”.
MUZYKA POWAŻNA: Duo Karolina Mikołajczyk & Iwo Jedynecki, Yaroslav Shemet, Aleksandra Słyż
Paszport odebrał duet – Karolina Mikołajczyk & Iwo Jedynecki – m.in. „za wirtuozerię, nieokiełznaną fantazję i pomysłowość w doborze oraz tworzeniu nowego repertuaru na nietypowy skład, jakim są skrzypce i akordeon”.
MUZYKA POPULARNA: Furia, Łona, Hania Rani
Paszport odebrała Hania Rani, kompozytorka, pianistka i wokalistka m.in. „za prowadzenie szerokiej publiczności w rejony, które nie kojarzyły się dotąd z masowością”.
KULTURA CYFROWA: Paweł Koźmiński, Robert Latoś (Well of Art), Starward Industries
Laureatem Paszportu zostało krakowskie studio Starward Industries za debiutancką grę wideo Niezwyciężony na podstawie prozy Stanisława Lema.
NAGRODA CZYTELNIKÓW: Po raz pierwszy czytelnicy tygodnika „Polityki” mogli przyznać swoją nagrodę, głosując na wszystkich nominowanych. Nowe, ustanowione w tym roku specjalne wyróżnienie, otrzymał Łona (Adam Zieliński), któremu laudację napisał czytelnik tygodnika, Tomasz Staneta z Warszawy. Swój wybór uzasadnił m.in. tym, że „Łona swoim najnowszym albumem »TAXI« pokazuje, że rap może być wręcz filmową opowieścią, a on sam jako reprezentant starej fali hip-hopu wciąż eksperymentuje, za co czapki z głów!”.
KREATOR KULTURY: Wspomnianą specjalną nagrodę Kreatora Kultury, której partnerem jest Stowarzyszenie Autorów ZAiKS, otrzymał w tym roku Józef Hen, wyróżniony „za wybitną twórczość literacką, w której odbija się nasza historia. Za świadectwo epoki i wnikliwe obserwacje współczesności”. Nagrodę ogłosili Dominika Stępińska-Duch oraz prezes Stowarzyszenia Autorów ZAiKS Miłosz Bembinow, który w swoim wystąpieniu podkreślił, że laureat jest również niezwykle ważną częścią historii ZAiKS-u. Do Stowarzyszenia należy od 1949 roku, a od 2016 jest naszym członkiem honorowym.
Przypomnijmy też, że w 1999 roku Józef Hen otrzymał nagrodę ZAiKS-u za całokształt twórczości, ze szczególnym uwzględnieniem biografii Tadeusza Boya-Żeleńskiego.
Pisarz przez lata doczekał się kilkunastu tłumaczeń, w tym na czeski, niemiecki, francuski i rosyjski. Przez długie lata (do 1982) był działaczem Związku Literatów Polskich. Jest członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.
* Tytuł jest cytatem z wypowiedzi laureata Paszportu „Polityki” w kategorii Film Pawła Maślony.
