Półmetek kadencji – wstęp prezesa

Twórcy otrzymują więcej pieniędzy. Pytanie, czy mogliby otrzymywać jeszcze więcej? Zdecydowanie chcemy, aby tak było, i dlatego jako ZAiKS nieustannie podejmujemy w tym kierunku starania. W ciągu upływających dwóch lat kadencji obecnego Zarządu nadrobiliśmy zaległości technologiczne i nadążamy za stale ewoluującym rynkiem kultury. Jako lider regionu Europy Środkowo-Wschodniej pod względem skali rozliczeń wynagrodzeń autorskich, stajemy się jednocześnie organizacją nowoczesną, która proaktywnie analizuje otoczenie i wdraża rozwiązania służące zabezpieczaniu interesu reprezentowanych twórców. Stąd troska o przyszłość naszych utworów w metawersum, stąd uwaga skierowana w kierunku generatywnej sztucznej inteligencji, stąd stała obserwacja pojawiających się coraz to nowocześniejszych rozwiązań technologicznych dotyczących rozliczeń autorskich. To jednak nie wystarczy, jeśli na poziomie krajowym nie stosuje się odpowiedniej legislacji ani nie ma warunków społecznych i politycznych, w których szanowałoby się twórcę oraz rozumiało się, czym jest i jaką wartość ma jego dzieło. 

Obecny Zarząd ZAiKS-u jest na półmetku swojej kadencji, po wyborach w czerwcu 2022 roku. W tym czasie stanowisko Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego piastuje już czwarta osoba. To dowodzi, że jako 106-letnie samorządne stowarzyszenie autorów jesteśmy stabilniejsi niż nasz organ nadzoru. Fajnie, tylko co dalej? Polska cały czas nie wdrożyła dyrektywy DSM, przez co twórcy ponoszą wymierne straty z tytułu eksploatacji swoich dzieł w sieci. Cały czas nie mamy gwarancji prawnej proporcjonalnego (do zysku platform internetowych) wynagradzania autorów dzieł tamże odtwarzanych. W innych krajach UE trwa już wstępna ocena skutków wejścia w życie regulacji DSM. My możemy jedynie zazdrościć twórcom zza Odry, ale też zza Olzy, że należne im wynagrodzenia autorskie z rynku cyfrowego co najmniej podwoiły swoją wartość od czasu wejścia stosownych regulacji unijnych. Nasze kolejne ekipy rządzące powinny się wstydzić, że nie są w stanie skutecznie przeprowadzić implementacji jednej z dyrektyw – akurat tej kluczowej dla środowisk kreatywnych. Mimo wielu spotkań z politykami, wysyłania pism, przedstawiania ekspertyz, opracowań i składania deklaracji, że jesteśmy gotowi podzielić się z instytucjami państwowymi naszym doświadczeniem w zakresie ochrony twórców, nasz głos jest słuchany niechętnie. Jako Zarząd Stowarzyszenia chcielibyśmy, aby wreszcie zechciano uwzględnić nasze propozycje konkretnych rozwiązań, przygotowane przez doświadczonych praktyków rynku prawa autorskiego. 

Półmetek kadencji Zarządu mogę ocenić jako bardzo owocny czas rozwoju i ewolucji ZAiKS-u. To okres niezbędnych reform służących realizacji statutowych celów Stowarzyszenia, to też czas niezbędnej ekspansji w świecie cyfrowym oraz aktywizacji działalności zagranicznej. 

Jedną z pierwszych decyzji obecnego Zarządu – jeszcze na początku lipca 2022 roku – było przesądzenie o wykonalności uchwał z chwilą ich podjęcia. Poprawiło to tempo pracy Biura ZAiKS-u, a co za tym idzie, wyznaczyło nowy standard w obsłudze twórców i szybszy czas rozliczeń wynagrodzeń autorskich. Wprowadziliśmy także obiektywne kryteria w doborze dostawców towarów i usług poprzez stosowanie zapytań ofertowych i wybór optymalnego wariantu realizacji danego świadczenia na rzecz ZAiKS-u. Postawiliśmy na racjonalizację i redukcję zatrudnienia pracowników Biura przy jednoczesnym podnoszeniu kompetencji kadry menedżerskiej oraz programie szkoleń licznej grupy pracowników m.in. zespołów ds. licencjonowania. Inwestujemy w technologię – w infrastrukturę informatyczną i rozwój specjalistycznego oprogramowania. 

Kolejne, nowe funkcje wprowadzane dla twórców w serwisie zaiks.online, wdrażanie rozwiązań cyfrowych dla wydawców muzycznych, zmiany w procedurach rejestracji utworów zwiększające wydajność procesu rozliczeniowego wynagrodzeń autorskich – to tylko kilka z wielu efektów wytężonej pracy Zarządu i nadania priorytetu odpowiednim obszarom funkcjonowania Biura ZAiKS-u. Za całą tę pracę Prezydium, Zarządu oraz Biura najserdeczniej dziękuję. Jako prezes dziękuję też za zaufanie, jakim jestem obdarzany każdego dnia pracy na rzecz Stowarzyszenia. Niezmiennie troszczymy się o dobro reprezentowanych przez nas autorów, w myśl wartości przyświecających założycielom ZAiKS-u: twórca jest pierwszym i najważniejszym ogniwem życia dzieła. Bez wyobraźni autora nie powstanie utwór, którego nie wykona muzyk, nie zagra aktor ani nie pojawi się obraz w galerii. Naszym głównym celem jest chronić autorskie prawa majątkowe twórcy i będziemy to robić najlepiej, jak to możliwe! 

Zbliża się drugie sprawozdawcze Zebranie Delegatów w reżimie nowego Statutu Stowarzyszenia, wynikające z wymogów ustawy o zbiorowym zarządzaniu. Przedsięwzięcie niełatwe w przygotowaniu, ale ważne, żeby przekazać Delegatkom i Delegatom wyczerpujące informacje o aktualnej działalności ZAiKS-u. Przed nami podejmowanie uchwał dotyczących przyszłości Stowarzyszenia i zatwierdzanie sprawozdań za 2023 rok. Wyniki wszak są znakomite – rekordowe wpływy i rekordowe wypłaty wynagrodzeń autorskich przy jednoczesnej dalszej obniżce kosztów liczonej rok do roku. Wzrost w obszarze rynku cyfrowego, który pozwolił dorównać pod względem skali rozliczeń z tego sektora organizacjom zachodnioeuropejskim, a nawet je prześcignąć. Zachęcam do zapoznania się z zestawieniami finansowymi za ubiegły rok obrachunkowy opublikowanymi w tym numerze kwartalnika. Polecam też uwadze stanowisko ZAiKS-u w sprawie AI, zamieszczone na początku tego wydania. 

Wkrótce czas wakacji. Wszystkim Czytelniczkom i Czytelnikom „Wiadomości” życzę dużo słońca, pozytywnych emocji, odpoczynku i solidnej regeneracji, aby mieć jak najwięcej sił do dalszej pracy twórczej!