Jubileuszowe Paszporty „Polityki”

17 stycznia 2023 roku w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej w Warszawie podczas gali prowadzonej przez Grażynę Torbicką i Jerzego Baczyńskiego rozdano – już po raz 30. – Paszporty „Polityki”.

Wręczenie nagród za rok 2022 uświetnił występ ubiegłorocznego zdobywcy Paszportu (i okładkowego bohatera najnowszych „Wiadomości” ZAiKS-u) Ralpha Kaminskiego.

Stowarzyszenie Autorów ZAiKS było – obok Sebastiana Kulczyka – głównym partnerem Paszportów, a Prezes ZAiKS-u Miłosz Bembinow wręczył – wraz z Katarzyną Kieli – nagrody specjalne dla Kreatorów Kultury. W jubileuszowej edycji uhonorowano w ten sposób aż troje twórców: Dorotę Masłowską, Ryszarda Poznakowskiego i Wilhelma Sasnala.

„Żeby powstało dzieło, potrzebna jest wyobraźnia – mówił przed ogłoszeniem nazwisk laureatów Miłosz Bembinow. – Wyobraźnia twórcy jest czymś, co nie ma granic. Wyobraźnia twórcza porusza, wzrusza, przejmuje. Bez niej nie byłoby tego, co tak bardzo fascynuje naszych odbiorców, naszą publiczność. I tej wyobraźni nikt twórcom nigdy nie odbierze. Natomiast dziełem tej wyobraźni jest utwór, a utwór wymaga już niewątpliwie ochrony – i taką ochronę daje Stowarzyszenie Autorów ZAiKS już od 105 lat”.  

LAUREACI

KREATORZY KULTURY

Dorota Masłowska

Za zrewolucjonizowanie języka polskiej literatury, która w ostatnich 30 latach dzieli się na czas przed Wojną... i po Wojnie.... Za opowieść o Polsce, przystawianie nam lustra i obnażanie nadmuchanej fasady, za którą widać przaśną rzeczywistość. Za twórcze i odważne wchodzenie w język filmu, teatru i muzyki.

Najmłodsza w gronie Kreatorów Kultury, urodzona w 1983 roku w Wejherowie. Autorka głośnej Wojny polsko-ruskiej pod flagą biało-czerwoną, za którą otrzymała Paszport „Polityki” w roku 2002, oraz nagrodzonego Nagrodą Nike Pawia Królowej. W 2018 roku ukazała się jej powieść Inni ludzie, w marcu 2021 roku wszedł do kin film w reżyserii Aleksandry Terpińskiej pod tym samym tytułem. Jest także dramatopisarką, autorką sztuk Dwoje biednych Rumunów mówiących po polsku, Między nami dobrze jest oraz Bowie w Warszawie. A także kompozytorką, wokalistką i producentką muzyczną.

Ryszard Poznakowski

Za długi życiorys artystyczny, bez którego trudno sobie wyobrazić historię polskiej muzyki popularnej ostatnich sześciu dekad. Za karierę w zespole Czerwono-Czarni, dla którego komponował takie przeboje, jak Trzynastego czy Bądź dziewczyną z moich marzeń. I za współtworzenie repertuaru Trubadurów, który podobał się pokoleniom Polek i Polaków.

Urodzony w 1946 roku w Grudziądzu. Kompozytor, autor wielu przebojów: Mały Książę, Trzynastego, Znamy się tylko z widzenia, Chałupy welcome to, Gdzie się podziały tamte prywatki. W latach 1965-1968 kierownik muzyczny zespołu Czerwono-Czarni, od 1968 r. członek zespołu Trubadurzy. Przez dwadzieścia lat był kierownikiem muzycznym Teatru Syrena w Warszawie, a w latach 1993-2005 pracował dla kabaretu Olgi Lipińskiej. Od 2015 roku leader zespołu Poznakowski Band.

Wilhelm Sasnal

Za malarstwo, które sprawiło, że całe pokolenie młodych polskich twórców uwierzyło w swoją szansę na międzynarodowy sukces artystyczny. Za narzucenie sobie i całemu środowisku tempa, za którym trudno było nadążyć nagrodom artystycznym. Ale też za pokazanie, że prawdziwa kariera polega na podążaniu własną drogą.

Urodzony w 1972 roku w Tarnowie. Malarz światowej klasy, w 1996 roku był współzałożycielem nieistniejącej już grupy Ładnie. W 2006 r. otrzymał prestiżową Nagrodę Vincenta van Gogha. Zdobył niezwykłą popularność poza granicami kraju, jego prace znalazły się w najważniejszych kolekcjach publicznych i prywatnych, miał wiele ważnych wystaw. Jest uznawany przez krytyków za jednego z najważniejszych twórców młodego pokolenia. Jednocześnie jest reżyserem docenianych filmów krótko- i pełnometrażowych. W ostatnich latach powstało pięć filmów pełnometrażowych: Świniopas (2008), Z daleka widok jest piękny (2011), Aleksander (2013), Huba (2013), Słońce, to słońce mnie oślepiło (2016) i Nie zgubiliśmy drogi. Wszystkie powstały we współpracy z żoną, Anką. Ponadto jest rysownikiem, twórcą komiksów, autorem projektów okładek książek, plakatów i murali.

FILM

Jan Holoubek

Za niejednoznacznie naszkicowanych bohaterów w wyrazistym krajobrazie społecznym i politycznym, za bezgraniczną empatię, uczciwość i szczerość, a także za przypomnienie, że w ludziach więcej rzeczy zasługuje na podziw niż na pogardę. 

Reżyser i operator, rocznik 1978. Współtwórca Wielkiej wody, najlepszego jak dotąd polskiego serialu Netflixa i jednego z naszych największych sukcesów w tej dziedzinie. Opowieści o powodzi i potransformacyjnej rzeczywistości, która rozgrywa się we Wrocławiu w 1997 r. Dwa lata temu otrzymał swoją pierwszą nominację do Paszportu za debiut fabularny 25 lat niewinności. Sprawa Tomka Komendy, który również stał się przebojem (obejrzało go ponad 700 tys. Polaków). Wcześniej zyskał renomę jako autor zdjęć. Jego znakiem firmowym jest wszechstronność, czego dowodem także dokument Słońce i cień, poświęcony przyjaźni jego ojca – Gustawa Holoubka – z Tadeuszem Konwickim, oraz kryminalny serial Rojst rozgrywający się w mrocznych realiach stanu wojennego.

TEATR

Jakub Skrzywanek

Za spektakle ważne, odważne i nieoczywiste. Dyktowane, podobnie jak cała działalność laureata w środowisku artystycznym i kierowanie teatrem, troską o jakość i przyszłość naszego społeczeństwa.

Reżyser i dyrektor artystyczny Teatru Współczesnego w Szczecinie. Urodzony w 1992 roku we Wrocławiu. Ma na koncie jedne z najmocniej dyskutowanych przedstawień ubiegłego sezonu. Pierwsze to Śmierć Jana Pawła II (Teatr Polski w Poznaniu), naturalistyczna rekonstrukcja ostatnich godzin życia papieża Wojtyły, zestawiona ze wspomnieniami i refleksjami poznaniaków i poznanianek. Drugi – oparty na reportażach Janusza Schwertnera Spartakus. Miłość w czasach zarazy (Teatr Współczesny w Szczecinie) – podnosi problem wykluczenia osób LGBT+ i katastrofalnego stanu psychiatrii dziecięcej, a kolejne pokazy wieńczą śluby par jednopłciowych, w pozateatralnej polskiej rzeczywistości wciąż niedostępne. Chwalony za odwagę, konsekwentne łączenie postawy skandalisty i prowokatora ze społecznym zaangażowaniem.

LITERATURA

Grzegorz Piątek

Za znakomitą opowieść o mieście, która stawia pytanie o modernizację. Za przekonującą dekonstrukcję mitu „miasta z morza i marzeń” oraz całego polskiego międzywojnia.

Urodził się w 1980 roku w Warszawie i ukończył Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej. Pisze, wykłada, opowiada i oprowadza. Był kuratorem wielu wystaw, pracował jako redaktor miesięcznika „Architektura-Murator”, pisał felietony w „Gazecie Stołecznej” oraz artykuły o architekturze, designie i mieście. Jego książki Sanator: kariera Stefana Starzyńskiego (2016) i Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944–1949 (2020) zostały uhonorowane Nagrodą Literacką m. st. Warszawy, „Najlepsze miasto świata” znalazło się w finale nagrody Nike. Najnowsza to Gdynia obiecana. Miasto, modernizm, modernizacja 1920–1939. Autor mierzy się tym razem z mitem „miasta z morza i marzeń”, w kolejnym polskim mieście odnajdując fascynującego bohatera.

SZTUKI WIZUALNE

Agata Słowak

Za odważne podejmowanie w malarstwie tematyki kobiecej, której nadaje osobisty i pełen emocjonalnego zaangażowania wyraz. Za opowiadanie o teraźniejszości i o sobie za pomocą oryginalnie wykorzystanych wzorców dawnego malarstwa.

Malarka urodziła się w 1994 roku, dyplom na warszawskiej ASP obroniła w roku 2019. W oryginalny sposób łączy odwagę w podejmowaniu ważnych tematów społecznych z osobistą perspektywą, uwzględniającą jej pragnienia, marzenia, popędy, fantazje, lęki, nadzieje. Jej prace potrafią jednocześnie wzbudzać emocje i prowokować intelektualnie. Szybko dostrzeżona przez kuratorów. Chrztem bojowym był udział w głośnej wystawie „Farba znaczy krew” w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie (2019). W tym roku wysoko oceniono jej indywidualną wystawę „Tylko nasze stany” w Fundacji Galerii Foksal, a także udział w wystawach zbiorowych: „Niepokój przychodzi o zmierzchu” (Zachęta), „Kto zapisze historię łez” (MSN) i „Siedem etapów życia kobiety” (Miejska Galeria Sztuki w Łodzi).

MUZYKA POWAŻNA

Anna Sułkowska-Migoń

Za ogromną muzykalność, wrażliwość i nieprzeciętną radość tworzenia sztuki. Za konsekwentną pracę nad sobą, która doprowadziła w zeszłym roku do międzynarodowych sukcesów ze zwycięstwem w paryskim konkursie La Maestra na czele.

Urodzona w 1995 roku w Krakowie dyrygentka, która początkowo była instrumentalistką. Studiowała grę na altówce na warszawskim Uniwersytecie Muzycznym, następnie dyrygenturę symfoniczno-operową w Akademii Muzycznej w Bydgoszczy u swego ojca Piotra Sułkowskiego, wreszcie w krakowskiej Akademii na kierunku dyrygentury symfonicznej (u Łukasza Borowicza) oraz chóralnej. Dwukrotna stypendystka programu Narodowego Instytutu Muzyki i Tańca „Dyrygent-rezydent”, zaangażowana także w działalność edukacyjną. W marcu wygrała konkurs dla dyrygentek La Maestra w Paryżu, otrzymała też nagrodę Taki Alsop Conducting Fellowship, a w ostatnich dniach Nagrodę Koryfeusza Muzyki Polskiej w kategorii Odkrycie Roku oraz zaproszenie do programu Hart Institute of Women Conductors przy operze w Dallas.

MUZYKA POPULARNA

1988 (Przemysław Jankowiak)

Za otwartość stylistyczną, za umiejętność pracy z różnymi artystkami i artystami oraz za twórcze inspirowanie się różnymi nurtami. Za rozwój własnego muzycznego języka i przenoszenie go w swoich produkcjach z undergroundu do mainstreamu.

Rok urodzenia nosi w pseudonimie, a w muzyce, którą jako producent nagrywa dla różnych wykonawców, słychać, że potrafi patrzeć w przyszłość, nie zapominając o przeszłości. Pochodzi ze Szczecina, na scenie działa od kilkunastu lat, nagrywał pod szyldem Etamski i w duecie Syny (z nominowanym do Paszportu „Polityki” raperem Piernikowskim). Pierwszą nominację do Paszportu w roku 2020 przyniósł mu autorski minialbum „Ring the Alarm” oraz nagrana w duecie z raperem Włodim płyta „W/88”. W roku 2022 opublikował autorski album „Ruleta”, na który zaprosił całą plejadę gości, nie tylko z hiphopowego środowiska. Partnerował też Monice Brodce przy pracy nad jej chwalonym minialbumem „Sadza”, a na festiwalu w Gdyni błysnął jako autor muzyki do pełnometrażowego filmu Zadra.

KULTURA CYFROWA

Anna i Jakub Górniccy (Outriders)

Za umiejętne połączenie tradycyjnego dziennikarstwa wysokiej próby z najnowszymi rozwiązaniami technicznymi cyfrowych mediów, by w oryginalny sposób opowiadać o współczesnym świecie i dramatycznych wydarzeniach, jak wojna w Ukrainie. Za Jeden dzień w... kolektywu Outriders.

Współzałożyciele międzynarodowego reporterskiego start-upu, który zmienił w ostatnich sezonach sposób opowiadania o świecie. Ich pomysł to połączenie wysokiej próby dziennikarstwa z innowacyjnym wykorzystaniem cyfrowych technologii medialnych. Doskonałym wyrazem takiej strategii jest projekt Jeden dzień w…, opowiadający o życiu w czasie wojny w sześciu miastach Ukrainy. Reporterzy Outriders wspólnie z kolegami przewodnikami z Ukrainy pokazują, jak wygląda życie w cieniu nieustannego zagrożenia bombardowaniami. A technologia VR/360 pozwala widzom zanurzyć się w życie tych miast i podążać w naturalny sposób za opowieścią narratora. Najważniejsze są tu opowieści o współczesnym świecie, a nowe technologie to środek, który pomaga w dotarciu z treścią do odbiorców.

Transmisję z gali Paszportów „Polityki” można obejrzeć tutaj: https://www.facebook.com/paszportypolityki/videos/496719082626084