Józef Tejchma

Działacz, pisarz, polityk zawsze przyjazny twórcom i ludziom kultury. Ambasador, wiceprezes rady ministrów, poseł wielu kadencji, dwukrotnie minister kultury i sztuki – opuścił to stanowisko, gdy zarzucono mu, iż stanął po stronie twórców atakujących partię. Do dziś ceniony jest jako liberał, który nie ograniczał wolności twórczej, starał się natomiast chronić wartości elitarne, prowadząc za swych ministerialnych czasów „politykę wolnościową”, jak ją określał: „poszerzanie możliwości poszukiwań twórczych, utrzymywanie współistnienia różnych nurtów artystycznych”.

Józef Tejchma urodził się w 1927 roku w Markowej koło Łańcuta, wsi, która była jednym z ośrodków państwa podziemnego. „Znana mi jest siła rodziny wiejskiej. Cechą tej rodziny jest integralność obyczajowa, łączność pokoleniowa, siła tradycji i honoru własnego domu, trwanie pamięci o przodkach, wspólne zmartwienia o sprawy życia doczesnego”. Jego pisarstwo – memuarystyka, eseje na tematy historyczne, rozważania o polityce – pełne jest odwołań do tych cech. Tejchma jest bowiem historykiem z zamiłowania i z wykształcenia. Dlatego jego teksty charakteryzuje refleksja i sięganie do doświadczeń; próbuje w nich rzetelnie i uczciwie ocenić nasze dzieje – bez zacietrzewienia, wyważając oceny, oddając sprawiedliwość wtedy, gdy uczynić to należy. Nie będzie przesadą stwierdzenie, iż pisarstwo Tejchmy – zarówno publicystyka, jak wspomnienia – to nieustająca autorska polemika ze zniekształceniami obrazu przeszłości Polski, „korygowanej” w zależności od politycznych potrzeb.

Za swą działalność Józef Tejchma został odznaczony orderami państwowymi; prócz polskich ma również portugalski Krzyż Wielki Orderu Infułata Henryka. W czerwcu 2019 roku został laureatem Nagrody 100-lecia ZAiKS-u.