Marian Borkowski, 90. urodziny

Obchodzący w tym roku 70-lecie pracy twórczej, w przyszłym zaś 90-lecie urodzin profesor Marian Borkowski należy do nielicznego grona nestorów polskiej szkoły kompozytorskiej.

Mistrzowie: Kazimierz Sikorski, Jan Ekier, Natalia Hornowska, Józef Michał Chomiński, Nadia Boulanger i Olivier Messiaen ukształtowali w nim nie tylko poczucie piękna, wskazali też na wierność tradycji w koegzystencji z tym, co nowe (jeśli awangarda, to nie za wszelką cenę). Profesor jest wierny swoim przekonaniom i sobie samemu.

Jako pedagog jest wymagający, ale życzliwy, skrupulatny, rzetelny, ale i otwarty. Wykształcił ogółem kilkuset absolwentów (polskich i zagranicznych), w tym blisko setkę kompozytorów polskich, odnoszących sukcesy w kraju i za granicą. Niektórzy z nich kontynuują jego dzieło pedagogiczne w macierzystej uczelni.

Jako kompozytor przeszedł ciekawą drogę – od inspiracji romantyczno- postromantycznych we wczesnych utworach fortepianowych (cykle preludiów, mazurków, wariacje), poprzez nurt ekspresjonistyczno-neoklasyczny (Sonata fortepianowa, Dwa mazurki, Preludia liryczne na sopran i fortepian). Potem był zwrot w stronę awangardy – pojawiły się kompozycje wykorzystujące technikę sonorystyczną oraz izochroniczną zasadę podziału czasu muzycznego (Fragmenti na fortepian, Visions na wiolonczelę solo), wreszcie innowacyjne rozwiązania w zakresie notacji muzycznej na papierze milimetrowym, które umożliwiły wykonania poliwersyjne w zakresie obsady (m.in. Vox na dowolny instrument dęty, Images II na dowolny instrument smyczkowy, Speranza na flety i fortepian). W czasie poszukiwań awangardowych powstały ważne dzieła, jak Limits na orkiestrę, Dram na orkiestrę, Variant na zespół instrumentalny, Norwidiana 75 na zespół kameralny, Spectra na perkusję solo, Dialoghi na dwa fortepiany czy Psalmus na organy.

Od lat 90. kompozytor zaczął zwracać się w stronę uniwersalnego i humanistycznego sacrum. Język muzyczny stopniowo staje się neotonalny, zaczynają pojawiać się liczne utwory chóralne i wokalno-instrumentalne. Początkowo współistnieje obok siebie regulacja sonorystyczna i nowe, neotonalne jakości brzmieniowe, z czasem pozostają tylko te drugie. Do czołowych dzieł z tego okresu należą orkiestrowo-chóralne: De profundis, Dies irae, Hymnus, Hosanna II, Symfonia na orkiestrę, blisko trzydzieści kompozycji na chór a cappella.

Marian Borkowski należy do grona oryginalnych twórców polskich XX i XXI wieku. Różni się od kompozytorów swojego pokolenia, mimo że jego twórczość rozwijała się w oparciu o podobne inspiracje, zależne też od przemian społeczno-politycznych w Polsce, które wpływały na rozwój polskiej szkoły kompozytorskiej.

Drogi Panie Profesorze: ad multos annos!