ZAiKS na start

Pod koniec 2021 roku w Stowarzyszeniu Autorów ZAiKS powstała robocza grupa składająca się z twórców, ekspertów od technologii, specjalistów od finansów oraz prawa. Think-tank – pewnego rodzaju komitet doradczy, który zaczął kierować rozwojem Stowarzyszenia. Co udało się osiągnąć w ciągu ostatnich pięciu lat?

Od pomysłu, który narodził się w pociągu z Sopotu do Warszawy, do realnych, dużych zmian w największej organizacji zbiorowego zarządu – historia grupy „Start” (tak była nazwana na początku swojej działalności) jest historią współczesnego ZAiKS-u.

Zaczęło się od małej grupy roboczej.

Od 2021 roku był to zespół, w którego skład wchodzili – główny pomysłodawca grupy Tomek Lipiński, Miłosz Bembinow, Marek Hojda, Paweł Michalik i Daniel Świerczewski. W 2022 roku dołączyli Ferid Lakhdar i Agnieszka Pacholczak. Również w 2022 roku robocza grupa „Start” przekształciła się w Zespół Analiz i Strategii. Trzeba pamiętać, że różne wyzwania pojawiające się na horyzoncie działań zespołu wymagają różnych kompetencji, tak więc do jego prac dołączają też eksperci różnych specjalizacji.

Początki prac zespołu wspomina Tomek Lipiński: „Wprawdzie jestem związany z ZAiKS-em od lat 80. ale w 2017 roku jako członek zarządu mogłem spojrzeć na Stowarzyszenie z innej perspektywy. Określiłem trzy obszary, które zawsze chciałem zmienić, okazało się, że wszyscy widzą sprawy podobnie.  Temat pierwszy to było uczynienie z ZAiKS-u instytucji maksymalnie przyjaznej dla użytkownika. Stowarzyszenie musi być user friendly, bo doświadczeniem wielu twórców było to, że ZAiKS szczególnie przyjazny nie był. Krążenie po korytarzach od pokoju do pokoju mogło frustrować, szczególnie młodych twórców, nieprzyzwyczajonych do mozolnego pokonywania biurowych przeszkód.

Drugim, wewnętrznym problemem ZAiKS-u była struktura. O ile trudno było zarzucić organizacji brak skutecznego działania, to równie trudno było ją uznać za gotową na szybkie zmiany konieczne do nadążania za ewoluującym rynkiem kreatywnym.

Trzeci temat to brak informacji o tym, jak właściwie działa organizacja pracy. Wiadomo, że ZAiKS działał, ale opierał się na ludziach, zwyczajach. Dlatego potrzebny był audyt funkcjonalny oraz platforma wymiany informacji między różnymi wydziałami. Plus, oczywiście, potrzebna była dogłębna analiza rynku – nowych podmiotów, nowego biznesu”.

Miłosz Bembinow, prezes ZAiKS-u,dodaje:

„Nadążanie za technologią i ekonomią to warunek istnienia ZAiKS-u. Zaczęliśmy od analizy funkcjonowania biznesu, a teraz opracowujemy technologie wykorzystujące m.in. AI. Jesteśmy już w stanie oferować innym podmiotom know-how niezbędny do ochrony praw autorskich. Zespół Analiz i Strategii pełni funkcję wydziału badań i rozwoju, jedną z najważniejszych funkcji w ekonomii opartej na wiedzy”.

Paweł Michalik, zastępca dyrektora generalnego: „Rozwijamy się zarówno technologicznie, jak i biznesowo – wspólnie z ludźmi od IT i praktyki biznesowej tworzymy rozwiązania pomagające twórcom otrzymywać wynagrodzenie za ich pracę wykorzystywaną w coraz nowszych i zaskakujących kontekstach”.

Co się do tej pory udało zrealizować? Całkiem sporo. Radykalnie zmieniła się dostępność usług ZAiKS-u. Nowa strona z całkowicie nową architekturą informacji, jej połączenie z serwisem zaiks.online dało zupełnie nowe możliwości. Za kulisami, w chronionych serwerowniach działają już eksperymentalne systemy do analizy treści w internecie oparte na uczeniu maszynowym. System obsługi kont autorskich na zaiks.online ma już potencjał i jakość użytkowania porównywany z najlepszymi systemami bankowymi online. Audyt funkcjonalny został wykonany, a jego wyniki są już wykorzystywane w optymalizacji pracy Biura. Jednym z największych sukcesów jest jednak zmiana nastawienia. ZAiKS nie obawia się już zmian, które niesie przyszłość. Co więcej, dostrzega technologię jako sojusznika w misji zapewniania twórcom uczciwego wynagrodzenia, nie jako zagrożenie.

Daniel Świerczewski, kierownik Wydziału Informatyki podsumowuje: „Tematy, jakimi Start się zajmował, to badanie otoczenia w szerokim aspekcie organizacyjnym i technologicznym. Dzięki rozmowom i budowaniu networkingu rozpoczęliśmy analizę takich zjawisk jak blockchain, NFT, wspieranie ML dla procesów ozz–ów. Nawiązaliśmy współpracę z organizacjami zbiorowego zarządu z Europy i świata na poziomie wcześniej niepraktykowanym – rozmawiamy z ich ekspertami i inżynierami.
Obserwujemy i włączamy się w projekty, które budują przyszłość ozz-ów na najbliższe lata. Pod wpływem zespołu prowadzenie projektów i zaangażowanie w inicjatywy w Polsce i za granicą przeszło z trybu pasywnego w aktywne szukanie i testowanie scenariuszy działania i budowania kooperacji. Podpatrywane i przenoszone na nasz grunt rozwiązania, budowanie perspektywy i świadomości sytuacji w CISAC-u i w kontaktach bilateralnych spowodowało zmianę, która zaowocuje w kolejnych latach.

Można wymienić na przykład proces obsługi Digitalu – prowadzimy aktywne działania ewaluujące dostępne rozwiązania i ich ewentualne użycie w naszych procesach biznesowych. W zakresie pozyskiwania informacji wdrożyliśmy lub jesteśmy w trakcie wdrażania rozwiązań automatyzujących i wspierających pozyskiwanie i licencjonowanie jeszcze dokładniej i sprawniej, tam gdzie do tej pory wykonywano to ręcznie.
Jesteśmy otwarci na rozwiązania i technologie z całego świata i czujemy, że współpraca przyniesie nam realne efekty”. „Dziś rzadziej bywamy na kongresach o prawie autorskim, a częściej na pokazach start-upów czy konferencjach technologicznych. Aktywnie staramy się wychwytywać każdą nowinkę czy najlżejszą zmianę paradygmatu na korzyść biznesu. Ze wszystkimi naszymi działaniami musimy być pierwsi, to nasze zobowiązanie wobec twórców” – dodaje Paweł Michalik.