Paszporty „Polityki” 2021 rozdane

18 stycznia zostały rozdane Paszporty „Polityki” za rok 2021.

Wyróżnienia, których ZAiKS jest partnerem głównym, a także partnerem nagrody dla Kreatora Kultury, przyznano już po raz dwudziesty dziewiąty.

Gala, prowadzona przez Grażynę Torbicką i redaktora naczelnego „Polityki” Jerzego Baczyńskiego, po raz kolejny odbyła się w pandemii, a zatem z zachowaniem surowych środków ostrożności. Na sali mogli jednak pojawić się nominowani – podczas gdy przed rokiem tylko laureaci nagród. I w tym roku przyznano nagrodę specjalną Kultura Zdalna – za osiągnięcia w prezentowaniu kultury online. Utrzymano także – jak podkreślał Jerzy Baczyński, dzięki partnerom nagród – godną najwyższej pochwały praktykę finansowej gratyfikacji nie tylko dla laureatów, lecz wszystkich nominowanych.

Laureaci

Kreator Kultury: Katarzyna Nosowska

Jak powiedział Przewodniczący Zarządu Stowarzyszenia Autorów ZAiKS profesor Janusz Fogler, który ogłaszał nazwisko laureatki wraz z Kasią Kieli z Discovery EMEA, tytuł Kreatora Kultury otrzymała Katarzyna Nosowska „za wielokrotne odświeżanie swojego stylu, odwagę wchodzenia na nowe ścieżki, otwieranie nowych przestrzeni dla siebie i innych, za pozostawianie drogowskazów dla jeszcze młodszej generacji artystek, za jedną z najbardziej spełnionych obietnic własnej drogi artystycznej w polskiej kulturze ostatnich trzech dekad przyznajemy tę nagrodę laureatce pierwszej edycji Paszportów Polityki”, dodając, że artystka od ponad 20 lat związana jest z ZAiKS-em.

„Chciałabym jako świeżo upieczony Kreator Kultury zainspirować siebie samą i nas wszystkich do tego, żeby skorzystać z ciszy […], ponieważ właśnie w ciszy […] może nam się niechcący przytrafić refleksja, nie tylko dotycząca świata zewnętrznego, ale również nas samych” – powiedziała Katarzyna Nosowska, odbierając nagrodę przyznawaną przez „Politykę” i ZAiKS.

Nagroda specjalna Kultura Zdalna: Małgorzata Płysa i Mat Schulz, twórcy krakowskiego Unsound Festival „za kreatywne podejście do trudnych warunków i połączenie dobrze zaplanowanej edycji online z odbywającą się już fizycznie kolejną odsłoną imprezy. Za przeniesienie do przestrzeni wirtualnej i utrzymanie międzynarodowej społeczności związanej z tym organizowanym od lat krakowskim festiwalem muzycznym”.

Film: Aleksandra Terpińska, reżyserka, scenarzystka, dokumentalistka, współautorka seriali, reklam i teledysków. Urodziła się w 1983 roku. Ukończyła reżyserię na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach oraz psychologię we Wrocławiu. Już w szkolnych etiudach i nagradzanych krótkometrażówkach zaskakiwała dojrzałością i perfekcyjnym rzemiosłem. Jej Najpiękniejsze fajerwerki ever to dystopijna wizja wojny domowej w nieokreślonym mieście Europy ukazująca konsekwencje różnic światopoglądowych i podziałów społecznych. Nominację do Paszportu „Polityki” przyniosła jej pełnometrażowa fabuła Inni ludzie na podstawie prozy Doroty Masłowskiej. Dostosowując hiphopową poetykę do polskiego kina, Terpińska w przewrotny sposób mówi o wzajemnej niechęci, ale i przyciąganiu się klas.

Nominowani byli także Łukasz Grzegorzek i Łukasz Ronduda.

Teatr: Dominik Strycharski, urodzony w 1975 roku w Bytomiu, kompozytor, improwizator, flecista, wokalista i performer. Jako muzyk ma na koncie ponad 30 wydanych płyt, nagrywanych w różnych konfiguracjach osobowych. To muzyka improwizowana w rozmaitych odsłonach, elektroniczna, jazz. Jako kompozytor muzyki teatralnej jest współtwórcą ponad 90 spektakli, a także filmowego dokumentu kreacyjnego Symfonia Fabryki Ursus Jaśminy Wójcik. W wielu gra muzykę na żywo, w niektórych partneruje aktorom, na przykład w Bolesławie Śmiałym w reżyserii Pawła Świątka. W Wałęsie w Kolonos w Teatrze Łaźnia Nowa w Krakowie prowadził skandujący chór, a w Jądrze ciemności według Conrada w warszawskim Teatrze Powszechnym stworzył całą fonosferę do odbioru w słuchawkach.

Nominowani byli także Iga Gańczarczyk oraz Jędrzej Piaskowski i Hubert Sulima.

Literatura: Łukasz Barys urodził się w 1997 roku w Pabianicach. I o tym mieście napisał debiutancką powieść Kości, które nosisz w kieszeni (Wydawnictwo Cyranka). Barys ma już na koncie debiut poetycki – tom Wysokie słońce (2020 roku), za który otrzymał nagrodę na festiwalu „Złoty Środek Poezji”. Był też laureatem m.in. Międzynarodowego Konkursu im. Siegfrieda Lenza oraz konkursów Krajobrazy słowa i Inspirowani Tyrmandem. Pabianice portretuje od strony kości: przenikają się tu światy zmarłych i żywych. A każdy rozdział to osobna opowieść, w której biorą udział tutejsze motywy i postaci: Dora Diamant od Kafki, rzeka Pabianka, Tereska z filmu Cześć Tereska, domy pożydowskie, zmarli z cmentarza oraz sama bieda. I są to opowieści śmieszno-straszne, smutno-komiczne, zadziorne językowo.

Nominowani byli także Elżbieta Łapczyńska i Grzegorz Uzdański.

Sztuki wizualne (w tej kategorii przyznano dwie nagrody ex aequo)

Jana Shostak, urodzona w 1993 roku w Grodnie, od 17. roku życia mieszka w Polsce. Studia licencjackie ukończyła na ASP w Krakowie, studia magisterskie w Warszawie. Od dawna znana w środowisku dzięki śmiałym działaniom artystycznym podejmującym ważne problemy społeczne. Kwestii imigrantów poświęcony był projekt, w którym proponowała wprowadzenie do języka pojęć „nowak” i „nowaczka” zastępujących termin „uchodźca”. O sytuacji kobiet widzianej przez pryzmat konkursów piękności mówił jej film Miss Polonia. Kwestii pedofilii w Kościele poświęciła głośną akcję podczas Światowych Dni Młodzieży w Krakowie, gdzie pojawiła się z transparentem „Papa, call me!”. Ale najszerszą rozpoznawalność przyniósł jej samotny i emocjonalnie przejmujący performance w proteście przeciwko represjom Łukaszenki Minuta krzyku dla Białorusi.

Mikołaj Sobczak urodził się w 1989 roku, studiował na ASP w Warszawie, a także w Berlinie i Münster. Dwa lata temu jego wystawa w ramach Warsaw Gallery Weekend została uznana za najlepszą, zaś w mijającym roku krytycy docenili ekspozycję w galerii Polana Institute zatytułowaną „Metamorfozy”, na której artysta nadał nowe wizualne znaczenia opowieściom Owidiusza. Wykorzystuje wiele środków artystycznego wyrazu: od ceramiki przez performance po instalacje. Ale ceniony jest szczególnie za malarstwo. Sięgnął po konwencję, która dziś wydaje się przestarzała, wypalona, a nawet podejrzana: malarstwo historyczne. I fantastycznie ją odświeżył. Sięga często po tematykę związaną z grupami zapomnianymi lub marginalizowanymi – w efektowny sposób patrzy więc na historię w duchu krytycznym i emancypacyjnym.

Nominowane było także Archiwum Protestów Publicznych.

Muzyka poważna: Teoniki Rożynek urodziła się w 1991 roku w Krakowie, mieszka w Warszawie. Kompozycję studiowała na warszawskim Uniwersytecie Muzycznym u Krzysztofa Baculewskiego. Gra – jak sama to określa – „na skrzypcach, elektronikaliach i odpadach”. Jej utwory wykonywane były m.in. na Warszawskiej Jesieni, wrocławskim festiwalu Musica Electronica Nova, krakowskich Sacrum Profanum i Unsound, a także w Kolonii czy Ostrawie. Jest autorką muzyki m.in. do filmów Wieża. Jasny dzień Jagody Szelc (wyróżnionej Paszportem „Polityki”) i Prime Time (nagroda za muzykę na tegorocznym Festiwalu Filmowym w Gdyni), a także muzyki teatralnej. Współtworzyła grupę kompozytorską gen~.rate. W swoim języku muzycznym, swobodnym i kreatywnym, używa zarówno dźwięków elektronicznych, jak i instrumentalnych, hołdując estetyce usterek.

Nominowani byli także Piotr Alexewicz i Rafał Ryterski.

Muzyka popularna: Ralph Kamiński, wokalista, kompozytor, autor tekstów piosenek, producent muzyczny i reżyser teledysków. Urodził się w 1990 roku w Jaśle jako Rafał Stanisław Kamiński. Jest absolwentem wokalistyki Akademii Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku. Studiował też w Rotterdamie. Brał udział w telewizyjnych talent shows, ale faktycznym początkiem obiecującej kariery stał się dla niego w 2016 roku debiutancki album „Morze”. W 2019 roku został zwycięzcą Przeglądu Piosenki Aktorskiej. W tym samym roku ukazała się jego druga płyta „Młodość”, która zebrała entuzjastyczne recenzje w mediach. W 2021 roku wydał album „Kora” – nowy, oryginalny pomysł na zaśpiewanie i zagranie znanych przebojów wielkiej wokalistki. Jak sam mówił, to „Opowieść sklejona z wybranych utworów, o ogromnej tęsknocie, o głodzie miłości, ale i współczesnej Polsce”.

Nominowani byli także Ifi Ude i Paweł Szamburski

Kultura cyfrowa: Tomasz Konrad Ostafin, absolwent Wydziału Architektury i Urbanistyki Politechniki Śląskiej w Gliwicach, urodził się i mieszka w Bytomiu. Doświadczenie zdobywał, tworząc małe gry flashowe: „Mosquito&Cow” (2011) oraz „Paperway” (2008). W 2015 roku założył działającą do dziś firmę Petums zajmującą się wizualizacjami architektonicznymi 3D m.in. domów i osiedli. Grę „Papetura” tworzył aż sześć lat, a na jego warsztat składały się głównie papier, ołówek, nożyczki i klej, pomocne w łączeniu drobnych elementów pęseta i spinacze, maleńkie świecące diody i łączące je druciki. No i komputer, choć nie ma przesady w stwierdzeniu, że wyjątkowa, emanująca pięknem i harmonią proporcji, nagradzana już za granicą przygoda papierowych stworków Pape i Tura, próbujących zapobiec spaleniu ich świata przez wraże kreatury, to gra zrobiona z papieru.

Nominowani byli także Marcin Borkowski oraz Magdalena Cielecka, Jakub Kwinta i Marcin Rybiński (Anshar Studios).

Więcej o Paszportach „Polityki”: https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kultura/paszporty

Obejrzyj galę Paszportów „Polityki” 2021 https://www.facebook.com/watch/live/?ref=search&v=701079274610592