Jarosław Marek Rymkiewicz

Wybitny poeta, eseista i badacz literatury zmarł w wieku 86 lat. Jarosław Marek Rymkiewicz urodził się 13 lipca 1935 roku w Warszawie, gdzie spędził dzieciństwo i przeżył powstanie. Do powstania i własnych w nim doświadczeń wrócił później w jednym ze swych historycznych esejów – Kinderszenen z roku 2008. Po wojnie przyszły pisarz trafił z rodziną do Łodzi, tam ukończył liceum i polonistykę. Później związał się Instytutem Badań Literackich PAN i wrócił do Warszawy. Ostatnie lata spędził w podwarszawskim Milanówku.

Jako poeta debiutował Rymkiewicz Konwencjami (1957) i łącznie z wyborami własnych wierszy i tomami przekładów (m.in. Osipa Mandelsztama i Wallace’a Stevensa) wydał ponad dwadzieścia książek poetyckich. Był też dramatopisarzem i tłumaczem sztuk Calderona. Jako eseista najpierw kodyfikował nurt poetyckiego neoklasycyzmu, który współtworzył wraz Jerzym S. Sitą, Witoldem Majem czy (wczesnym) Bohdanem Zadurą – taki charakter miała wydana w 1967 roku książka Czym jest klasycyzm. Później ukazał się doktorat pisarza Myśli różne o ogrodach (1968), a dekadę później Rymkiewicz zaczął wydawać jedyne w swoim rodzaju (choć ich styl z biegiem lat ewoluował) prace historyczno-literackie i historyczne. Pierwszą z nich była książka Aleksander Fredro jest w złym humorze (1977), potem przyszedł tom o Słowackim, Wielki Książę (o powstaniu listopadowym) i wreszcie, poczynając od Żmuta w 1987 roku, rozpoczął się poświęcony Mickiewiczowi cykl „Jak bajeczne żurawie”, który ostatecznie okazał się sześcioksięgiem zamkniętym książką Adam Mickiewicz odjeżdża na żółtym rowerze (2018). Powstały też dwa encyklopedyczne tomy o Słowackim i Leśmianie, a encyklopedię mickiewiczowską Rymkiewicz współtworzył. Największy rozgłos przyniosły jednak autorowi (i największe kontrowersje wzbudziły, obok wielu jego wypowiedzi politycznych) kolejne prace historyczne: Wieszanie, wspomniane już Kinderszenen, Samuel Zborowski i Reytan. Upadek Polski.

Głośne były też powieści Rymkiewicza z lat 80., głównie Rozmowy polskie latem 1983 roku (1984), po wydaniu których władze usunęły go z IBL-u, gdzie powrócił dopiero po przełomie 1989 roku i pracował jako profesor do emerytury.  

Jarosław Marek Rymkiewicz był laureatem wielu nagród, a wśród nich zapewne jedynym w historii laureatem zarówno Nagrody NIKE (za tom Zachód słońca w Milanówku, 2002), jak i Nagrody Literackiej im. Józefa Mackiewicza (za Wieszanie, 2007).  

Od 1968 roku poeta był członkiem Sekcji F ZAiKS-u, a w 1989 roku otrzymał naszą nagrodę literacką dla tłumaczy.