Sekcje ZAiKS-u

W Stowarzyszeniu Autorów ZAiKS działa 14 sekcji grupujących członków zgodnie z rodzajem uprawianej twórczości. Oto najważniejsze informacje na ich temat. Jesteśmy przekonani, że zainteresują one nie tylko tych, którzy zamierzają starać się o członkostwo. 

Sekcja A – Kompozytorów Muzyki Poważnej

Zarząd Sekcji A

Anna Maria Huszcza – przewodnicząca
Aleksandra Kaca – wiceprzewodnicząca
Dariusz Przybylski – sekretarz 
Miłosz Bembinow – członek zarządu sekcji
Ignacy Zalewski – członek zarządu sekcji

Sekcja A należy do ośmiu najstarszych sekcji ZAiKS-u powołanych jeszcze w okresie międzywojennym. Nosiła wówczas nazwę Sekcji Muzyki Poważnej. Po wojnie zarząd sekcji zajął się uregulowaniem stosunków z radiem i telewizją w zakresie honorowania „praw moralnych” kompozytorów. Przygotowywano opracowania dotyczące stawek wynagrodzeń autorskich za wykorzystanie utworów z dziedziny muzyki poważnej w filharmoniach, ze szczególnym zwróceniem uwagi na muzykę rodzimą, jak również regulaminy konkursowe.

Członkami sekcji było wielu czołowych polskich kompozytorów, między innym Augustyn Bloch, Tadeusz W. Maklakiewicz, Władysław Kabalewski, Tadeusz Paciorkiewicz, Zbigniew Penherski, Joachim Olkuśnik, Stefan Kisielewski, Lucjan Kaszycki, Romuald Twardowski, Władysław Szpilman, Stanisław Prószyński, a na jej czele przez wiele lat stał człowiek dla ZAiKS-u bardzo zasłużony, wybitny kompozytor Romuald Twardowski.

W roku 2006 z inicjatywy zarządu Sekcji A ustanowiono Nagrodę ZAiKS-u za popularyzację polskiej muzyki współczesnej. Nagroda przyznawana jest corocznie, wśród wyróżnionych są między innymi Jerzy Maksymiuk, Jacek Rogala, Marian Borkowski i Jerzy Kornowicz i prof. Zbigniew Kozub.

Sekcja B – Kompozytorów Muzyki Rozrywkowej

Zarząd Sekcji B

Jacek Królik – przewodniczący 
Wanda Kwietniewska – wiceprzewodnicząca 
Sławomir Wierzcholski – sekretarz 
Ferid Lakhdar – członek zarządu sekcji

Sekcja B, najliczniejsza w ZAiKS-ie, powstała w roku 1918 z inicjatywy Andy Kitschman i Jerzego Boczkowskiego – i najpierw funkcjonowała pod nazwą Sekcji Muzyki Lekkiej. Jej celem było dbanie o prawa autorów piosenek, często nieprzestrzegane przez dyrektorów scen kabaretowych i rewiowych, radio czy wydawnictwa nutowe.

Do sekcji należeli między innymi Jerzy Boczkowski, Henryk Wars, Andrzej Włast, Jerzy Petersburski, Artur Gold, Władysław Szpilman. 

Sekcja przyznaje nagrody za popularyzację polskiej twórczości słowno-muzycznej oraz za twórczość dla dzieci. Przedstawiciele sekcji B uczestniczą w pracach jury przyznających co roku nagrody ZAiKS-u, są także obecni w kapitułach Krajowego Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu i Fryderyków.

Sekcja C – Autorów Dzieł Dramatycznych 

Zarząd Sekcji C

Małgorzata Semil-Jakubowicz – przewodnicząca
Małgorzata Sikorska-Miszczuk – wiceprzewodnicząca 
Maciej Wojtyszko – sekretarz 
Jan Buchwald – członek zarządu sekcji
Agnieszka Lubomira Piotrowska – członkini zarządu sekcji

Sekcja powstała w latach 20., ale po wojnie została zlikwidowana, a jej członków zaliczono do Sekcji Autorów Dzieł Literackich. Reaktywacja sekcji nastąpiła 14 kwietnia 1989 roku – po ponad trzydziestoletniej przerwie.

Celem reaktywowanej sekcji było polepszenie zarówno zakresu ochrony prawa autorskiego, jak i inkasowanie tantiem należnych twórcom dramatycznym. Pierwsza lista członków liczyła 55 nazwisk – znajdowali się na niej między innymi Jarosław Abramow-Newerly, Stanisław Brejdygant, Bohdan Korzeniewski, Wojciech Natanson, Edmund Niziurski, Józef Opalski, Jerzy S. Sito, Krystyna Skuszanka, Janusz Warmiński.

Sekcja zajmuje się ochroną twórców związanych z szeroko rozumianą twórczością dramatyczną (zarówno oryginalnymi dramatami, jak i tłumaczeniami, adaptacjami, scenariuszami widowisk, słuchowisk, bajek dla dzieci, librett operowych, musicali itd.). Sekcja organizuje warsztaty dla dramatopisarzy oraz inicjuje szereg konkursów dramaturgicznych (m.in. konkurs na tekst dla Teatroteki, konkurs na scenariusz filmu dla dzieci).

Sekcja D – Autorów Utworów Literackich Małych Form

Zarząd Sekcji D

Wojciech Byrski – przewodniczący
Ryszard Kunce – wiceprzewodniczący 
Marek Dutkiewicz – sekretarz 
Rafał Bryndal – członek zarządu sekcji
Patrycja Kosiarkiewicz – członkini zarządu sekcji

Sekcja D (dawniej Sekcja Utworów Literackich Drobnych) zrzesza autorów zwięzłych gatunków: fraszek, nowel, bajek, epigramatów, przede wszystkim zaś tekstów piosenek.

Członkami sekcji byli między innymi: Agnieszka Osiecka, Jeremi Przybora, Wojciech Młynarski, Jan Majdrowicz, Marek Dagnan, Kazimierz Winkler, Jan Kondratowicz, Jan Brzechwa i Antoni Marianowicz. Na jej czele przez wiele lat stała Helena Kołaczkowska.

Obecnie sekcja jest drugim co do wielkości (po Sekcji B) ogniwem twórczym stowarzyszenia. Sekcja bierze udział w wyłanianiu kandydatów do Nagrody ZAiKS-u za popularyzację polskiej twórczości rozrywkowej w kraju i zagranicą. Z inicjatywy Zarządu Sekcji D ogłaszano szereg konkursów okolicznościowych, m.in. Konkurs im. Jana Brzechwy. Zarząd sekcji nominuje również artystów do wyróżnień na Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu.

Sekcja E – Wydawców Muzycznych

W wyniku decyzji Rady Stowarzyszenia Autorów ZAiKS z dnia 4 lutego 2020 o powołaniu Sekcji Wydawców Muzycznych „E”, na Walnym Zebraniu Wyborczym Członków Zwyczajnych Sekcji E w dniu 14 września 2021 dokonano wyboru Zarządu Sekcji.

W dniu 27 września 2021 Zarząd Sekcji „E” ukonstytuował się następująco:

Zarząd Sekcji E

Anna Laskowska (SONY MUSIC PUBLISHING POLAND SP. Z O.O.) – przewodnicząca
Damian Słonina (REBEL PUBLISHING SP. Z O.O.) - wiceprzewodniczący
Marta Zgrzywa (SCHUBERT MUSIC PUBLISHING SP. Z O.O.) - sekretarz
Paulina Golba (PAULINA GOLBA MUSIC) – członkini zarządu sekcji
Agnieszka Kulczycka (SIRENS SP. Z O.O. SP.K.) – członkini zarządu sekcji

Sekcja F – Autorów Dzieł Literackich

Zarząd Sekcji F

Andrzej S. Jagodziński – przewodniczący
Andrzej Zaniewski – wiceprzewodniczący 
Hanna Karpińska – sekretarz 
Anna Bernat-Ciechan – członkini zarządu sekcji
Tadeusz Nyczek – członek zarządu sekcji

To jedna z najstarszych sekcji ZAiKS-u. Przez długie lata była najliczniejszą w stowarzyszeniu – po wojnie należało do niej 448 członków. Regularny wzrost liczby członków spowodowany był tak zwanym zaliczkowaniem umów wydawniczych, jakie ZAiKS w imieniu autorów podpisywał z poszczególnymi wydawcami. Sytuacja uległa zmianie po wejściu w życie Ustawy o Prawie Autorskim i Prawach Pokrewnych z roku 1994. ZAiKS zaprzestał działalności na polu utworów zwielokrotnianych drukiem, co przyczyniło się do spadku zainteresowania przynależnością do sekcji.

Do sekcji należało wielkie grono wybitnych pisarzy, m.in. Wisława Szymborska, Julia Hartwig, Julian Tuwim, Jan Brzechwa, Antoni Słonimski, Jarosław Iwaszkiewicz, Tadeusz Różewicz, Tadeusz Konwicki, Władysław Bartoszewski, Janusz Głowacki.

Obecnie sekcja wciąż należy do najliczniejszych w stowarzyszeniu, skupiając poetów, prozaików, dramatopisarzy, tłumaczy i autorów adaptacji.

Od 1966 roku Sekcja F nominuje kandydatów do nagród ZAiKS-u w kategorii przekładu literatury polskiej na język obcy i literatury obcojęzycznej na polski.

Sekcja G – Autorów Dzieł Filmowych i Telewizyjnych

Zarząd Sekcji G

Michał Komar – przewodniczący
Ignacy Szczepański – wiceprzewodniczący 
Hanna Probulska-Dzisiów – sekretarz 
Wojciech Jędrkiewicz – członek zarządu sekcji
Marek Piestrak – członek zarządu sekcji

Sekcja zrzesza scenarzystów i autorów dialogów filmów produkowanych w Polsce. Jej członkami byli między innymi wybitni twórcy związani z filmem: Jerzy Bossak (reżyser), Jerzy Stefan Stawiński (scenarzysta) i Krzysztof Teodor Toeplitz (krytyk filmowy i scenarzysta).

Sekcja H – Autorów Dzieł Choreograficznych

Zarząd Sekcji H

Emil Wesołowski – przewodniczący
Zofia Rudnicka – wiceprzewodnicząca 
Hanna Kamińska – sekretarz 
Kaja Kołodziejczyk – członkini zarządu sekcji
Przemysław Śliwa – członek zarządu sekcji

Sekcja została powołana w 1946 roku jako Sekcja Inscenizacji Twórczej i Autorów Baletów. Sekcja powstała jako wyraz protestu wobec niedoceniania choreografii, niedostrzegania ważnej roli, jaką pełni w spektaklach baletowych i tanecznych. Jej założyciele i pierwsi członkowie postawili sobie zadanie zjednoczenia środowiska, stworzenia zauważalnej grupy zawodowej.

Do sekcji należały osoby, których nazwiska tworzą historię polskiego baletu i teatru tańca: Henryka Komorowska, Stanisława Stanisławska, Janina Jarzynówna-Sobczak, Zofia Rudnicka, Feliks Parnell, Zbigniew Kiliński, Witold Borkowski, Stanisław Miszczyk, Conrad Drzewiecki.

Od 2001 roku zarząd sekcji nominuje kandydatów do Nagrody ZAiKS-u za twórczość choreograficzną. Zostali nią do tej pory wyróżnieni: Ewa Wycichowska, Emil Wesołowski, Henryk Konwiński, Teresa Kujawa, Henryka Komorowska, Henryk Rutkowski, Zofia Rudnicka i Krzysztof Pastor. W roku 2017 Sekcja H, wspólnie z zarządem Sekcji O, ogłosiła konkurs na libretto baletowe dla dzieci. Od dekady sekcja przyznaje również nagrody dla młodego twórcy wyłonionego podczas konkursów choreograficznych.

Sekcja I – Autorów Dzieł Naukowych

Zarząd Sekcji I

Danuta Danek – przewodnicząca
Zbigniew Benedyktowicz – wiceprzewodniczący 
Barbara Stępniewska-Holzer – sekretarz 
Paweł Próchniak – członek zarządu sekcji
Tomasz Szarota – członek zarządu sekcji

Sekcja powstała po drugiej wojnie światowej. Od początku istnienia udzielała swoim członkom wsparcia daleko wykraczającego poza ochronę praw autorskich. Na druk prac naukowych w Polsce w latach sześćdziesiątych czy siedemdziesiątych, a także później, czekało się długo, sekcja udzielała więc zaliczek na poczet dochodów z czekających na druk publikacji. Stanowiło to dużą pomoc materialną i zapewniało możliwość pozostania w zawodzie. Z działania tego zrezygnowano w roku 1994, ponieważ uchwalona wówczas Ustawa o Prawie Autorskim i Prawach Pokrewnych uniemożliwiła twórcom powierzanie praw do utworu naukowego organizacjom zbiorowego zarządzania.

Istnienie sekcji naukowej w ZAiKS-ie ma tym większe znaczenie, że ludzie nauki w Polsce nie mają swojego związku zawodowego. Ich interesy, zwłaszcza zaś prawa autorskie, są dziś zagrożone, a nawet łamane, w związku z pojawieniem się elektronicznych środków przekazu i łatwością dostępu do artykułów naukowych, kopiowanych i udostępnianych bez wiedzy i zgody ich autorów. Zarząd sekcji podejmuje działania mające na celu pogodzenie idei powszechnej dostępności nauki z prawami przysługującymi badaczom – służy temu m.in. wspieranie inicjatywy Make Internet Fair (https://makeinternetfair.eu).

Sekcja J – Autorów Dzieł Plastycznych

Zarząd Sekcji J

Katarzyna Stanny – przewodnicząca
Elżbieta Banecka – wiceprzewodnicząca
Anna Fogler – sekretarz 
Mariusz Gajewski – członek zarządu sekcji
Dorota Kołodyńska – członkini zarządu sekcji

Sekcja powstała po wojnie z inicjatywy Eryka Lipińskiego i Stanisława Miedzy-Tomaszewskiego. Jednym z jej celów było uregulowanie stawek autorskich za poszczególne działy twórczości plastycznej – niestety nie został on w pełni osiągnięty. Sekcja współpracowała ściśle z działającą w ZAiKS-ie Agencją Autorską, która była odpowiedzialna nie tylko za przygotowywanie publikacji (w tym katalogów i monografii artystycznych), lecz także za organizowanie ekspozycji i wystaw polskiej twórczości plastycznej za granicą. 

Od samego początku sekcja skupia wybitnych twórców: grafików, karykaturzystów, scenografów teatralnych i filmowych, plakacistów, rysowników komiksów i projektantów mody. Należeli do niej m.in. Władysław Daszewski, Henryk Grunwald, Jerzy Zaruba, Andrzej Stopka, Jerzy Flisak, Karol Ferster, Antoni Chodorowski, Szymon Kobyliński, Zbigniew Rychlicki, Jakub Erol, Jan Marcin Szancer, Janusz Stanny, Jerzy Srokowski.

Sekcja J wraz z Sekcją L od 2010 roku nominują kandydatów do Nagrody ZAiKS-u w dziedzinie sztuk wizualnych.

Sekcja L – Autorów Dzieł Fotograficznych

Zarząd Sekcji L

Wojciech Druszcz – przewodniczący
Marek Szymański – wiceprzewodniczący 
Wojciech Wróblewski – sekretarz 
Zbigniew Furman – członek zarządu sekcji
Marcin Niemiec – członek zarządu sekcji

Sekcja powstała po drugiej wojnie światowej. Należała czołówka polskich fotografów, m.in. Jan Bułhak, Edward Hartwig, Zofia Nasierowska, Antoni Zdebiak. Wieloletni przewodniczący Adam Stelmach miał wielkie zasługi nie tylko w integracji środowiska, lecz także w konsultowaniu prac z dziedziny prawa autorskiego. Fotograficy, stanowiący grupę zawodową o głośnych nazwiskach, nie od razu uzyskali zrównanie swoich praw z przedstawicielami takich dziedzin, jak muzyka czy literatura. W latach 70. członkowie Sekcji podjęli się opracowania cennika prac fotograficznych, który został przyjęty przez środowisko w całej Polsce, także przez Centralną Agencję Fotograficzną i obowiązywał do 1994 roku. 

Sekcja L aktywnie uczestniczy w konkursach Grand Press Foto czy Fotografii Prasowej im. Erazma Ciołka. Wraz z Sekcją J odpowiada za wysuwanie kandydatów do Nagrody ZAiKS-u w dziedzinie sztuk wizualnych. Otrzymali ją dotąd Magdalena Abakanowicz, Tomasz Gudzowaty, Leon Tarasewicz, Wojciech Prażmowski, Andrzej Dudziński, Wojciech Plewiński, Boris Kudlička i Witold Krassowski.

Sekcja M – Autorów Prac Publicystycznych

Zarząd Sekcji M

Ryszard Bańkowicz – przewodniczący
Rafał Skąpski – wiceprzewodniczący 
Marek Przybylik – sekretarz 
Barbara Hollender-Kwiatkowska – członkini zarządu sekcji
Rafał Marszałek – członek zarządu sekcji

Sekcja N – Autorów Dzieł Architektonicznych

Zarząd Sekcji N

Michał Brutkowski – przewodniczący
Magdalena Federowicz-Boule – wiceprzewodnicząca 
Katarzyna Łowicka – sekretarz 
Waldemar Bezpałko – członek zarządu sekcji
Jacek Wciślak – członek zarządu sekcji

Sekcja powstała w dwudziestoleciu międzywojennym i działa na rzecz ochrony praw autorskich w zakresie architektury, projektowania wnętrz i urbanistyki.

Należało do niej wielu czołowych polskich architektów, m.in. Romuald Gutt, Zbigniew Karpiński, Władysław Jotkiewicz, Jerzy Mokrzyński, Wacław Ostrowski, Henryk Buszko, Andrzej Jan Bołtuć.

Sekcja O – Autorów Utworów – Wersji Językowych do Filmów

Zarząd Sekcji O

Olga Krysiak – przewodnicząca
Dorota Dziadkiewicz – wiceprzewodnicząca 
Karolina Władyka – sekretarz 
Joanna Dębska – członkini zarządu sekcji
Iwona Iwańska – członkini zarządu sekcji

Sekcja powstała w 2005 roku. Skupia autorów przekładów, dubbingu, wersji lektorskich i napisów do filmów zagranicznych.