Pisarka, eseistka, autorka scenariuszy.
Urodziła się 29 stycznia 1962 roku w Sulechowie. Ukończyła studia psychologiczne na Uniwersytecie Warszawskim. W trakcie studiów pisała wiersze drukowane w „Radarze”, „Życiu Literackim”, „Mandragorze”. W 1989 roku zadebiutowała tomikiem Miasta w lustrach oraz opowiadaniami drukowanymi w czasopiśmie „Na Przełaj”.
W tym samym roku przerwała pracę zawodową i poświęciła się pracy twórczej. Przeniosła się do Nowej Rudy, a krajobraz Sudetów stał się inspiracją dla niektórych jej powieści.
Pierwsza jej powieść – Podróż ludzi Księgi wydana w 1993 roku – została nagrodzona przez Polskie Towarzystwo Wydawców Książek. W 1995 roku ukazała się jej kolejna powieść E.E. Za najwybitniejszą pozycję w jej dorobku krytycy uznają Prawiek i inne czasy wydaną w 1996 roku, w której stworzyła wyjątkową krainę, gdzie przeplatają się plany realistyczny i magiczny.
W 2009 roku ukazała się powieść Prowadź swój pług przez kości umarłych, na której podstawie powstał film Pokot w reżyserii Agnieszki Holland.
W twórczości Tokarczuk można odnaleźć fascynacje teoriami Freuda i Junga, a także pisarstwem Márqueza i Eliadego. Należy do grona najczęściej tłumaczonych polskich pisarzy. Prawa do przekładu jej książek zostały sprzedane już do ponad 20 krajów. Dwukrotna laureatka Nagrody Literackiej „Nike” za powieści Bieguni i Księgi Jakubowe.
W 2010 roku została odznaczona srebrnym medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.
Laureatka Nagrody Fundacji Kościelskich i Paszportu „Polityki”. W maju 2018 roku otrzymała Międzynarodową Nagrodę Bookera, najbardziej prestiżowe brytyjskie wyróżnienie literackie, przyznane jej za Biegunów (Flights) w przekładzie Jennifer Croft.
W 2019 roku otrzymała Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury za rok 2018.
Laureatka Nagrody 100-lecia ZAiKS-u w 2018 roku. Od 2019 roku członkini honorowa.