Gala Nagród ZAiKS-u. Sylwetki nagrodzonych
W sobotę 23 kwietnia, w Światowym Dniu Książki i Praw Autorskich, twórcy zrzeszeni w Stowarzyszeniu Autorów ZAiKS przyznali swoje doroczne nagrody. To już 48. edycja coraz bardziej znanego i cenionego wyróżnienia, zapoczątkowanego laurami dla tłumaczy literatury. Dziś Nagroda ZAiKS-u obejmuje dziewięć kategorii, w których docenione zostają dokonania twórców i popularyzatorów kultury. Grono laureatów liczy już 300 wybitnych postaci z różnych dziedzin sztuki. Jurorami są sami twórcy, członkowie ZAiKS-u.
W tym samym dniu wręczono również honorowe członkostwa osobom najbardziej zasłużonym dla Stowarzyszenia. Choć pierwsze takie tytuły przyznano w okresie międzywojennym, grono honorowych członków obejmuje dziś 31 nazwisk.
Na uroczystą galę, organizowaną w Domu pod Królami, głównej siedzibie Stowarzyszenia, przybyli przedstawiciele władz państwowych, organizacji zbiorowego zarządzania, mediów, przede wszystkim zaś sami twórcy, którzy wybierają i spośród których wybierani są laureaci.
TYTUŁ HONOROWEGO CZŁONKA STOWARZYSZENIA AUTORÓW ZAiKS ODBRAŁO TROJE TWÓRCÓW:
Piosenki o Warszawie rodziły się po wojnie jak grzyby po deszczu, ale chyba żadna nie osiągnęła aż takiej popularności jak Na prawo most, na lewo most ze słowami Heleny Kołaczkowskiej. Nie sposób wyobrazić sobie programu o powojennej Warszawie bez tej piosenki. Napisana w 1948 roku na konkurs ogłoszony przez ZAiKS, zdobyła w nim trzecie miejsce. Do dziś jednak pozostaje przebojem, największym sukcesem autorki świętującej w tym roku stulecie swych urodzin.
fot. archiwum rodzinne
Józef Hen – wielki pisarz współczesny, wrażliwy i mądry obserwator naszej rzeczywistości i historii, autor powieści i scenariuszy, esejów i dramatów, reportaży i felietonów. Trudno wyobrazić sobie biblioteki w naszym kraju bez jego dzieł. Świat przedstawiony przez pisarza zachwyca bogactwem faktów, intelektualną finezją, subtelnością uczuć i myśli, głębią wniosków i celnością ripost. Głęboki szacunek budzą też jego poglądy: szlachetność i nieobojętność wobec krzywdy, nietolerancji, niezrozumienia.
fot. Maciej Hen
Dzieje polskiej piosenki dzielą się na dwie epoki: przed Zygmuntem Koniecznym i po nim. Kompozytor krakowskiej Piwnicy pod Baranami wykreował w niej nowe zjawisko: piosenkę literacką. Bez jego partytur trudno sobie wyobrazić fenomen wykonawczy Ewy Demarczyk, jak też ostateczny kształt Dziadów i Wyzwolenia Swinarskiego czy Biesów i Nocy listopadowej Wajdy w Starym Teatrze. Kompozycje Koniecznego zrewolucjonizowały także materię dźwiękową filmów. Jego charakterystyczna muzyka jest rozpoznawalna i, mimo armii naśladowców, nie do podrobienia.
fot. Izabela Kosowska
NAGRODĘ ZAiKS-u ODBRALI:
ZA WYBITNE OSIĄGNIĘCIA W PRZEKŁADZIE LITERATURY OBCEJ NA JĘZYK POLSKI:
- przekłady z języka niemieckiego
Monika Muskała do polskich teatrów wprowadziła sztuki dziejące się wśród współczesnych szwajcarskich nastolatków i wśród postarzałych austriackich sprzątaczek, dramaty Thomasa Bernharda i osiemnastowieczną tragedię mieszczańską Friedricha Schillera, post dramatyczny scenariusz Heinera Müllera i Lulu Franka Wedekinda oraz Don Juan wraca z wojny Ödöna von Horvátha. W tej różnorodności jest jednak constans: ogromna inwencja językowa, słuch i to, co teatry cenią najbardziej: doskonałe wyczucie sceny.
fot. Andreas Horvath
- przekłady z języka węgierskiego
Wszystko, co aktualnie dzieje się w węgierskiej kulturze i literaturze jest bliskie Aleksandrowi Nawrockiemu, wybitnemu polskiemu pisarzowi, znakomitemu poecie, a równocześnie wydawcy, organizatorowi Światowych Dni Poezji i tłumaczowi o wyjątkowo bogatym dorobku translatorskim. Pomimo podróży i zaproszeń do wielu krajów Aleksander Nawrocki wciąż powraca na Węgry – a może, po pierwszym tam pobycie, jest tam stale obecny? Na nagrodę Stowarzyszenia Autorów ZAiKS dla tłumaczy zasłużył życiem, pracą i talentem.
fot. PAP / Grzegorz Jakubowski
ZA WYBITNE OSIĄGNIĘCIA W PRZEKŁADZIE LITERATURY POLSKIEJ NA JĘZYK OBCY:
- przekłady na język szwedzki
Akulturacja to jedno z najtrudniejszych wyzwań stojących przed tłumaczem dramatu, zwłaszcza gdy oryginał utkany jest z klisz, z tropów literackich i współczesności – także na poziomie językowym – jak to jest w przypadku Między nami dobrze jest Doroty Masłowskiej. Sztukę tę, a także Naszą klasę Tadeusza Słobodzianka przełożył z nadzwyczajną wnikliwością interpretacyjną i pomysłowością na język szwedzki Jarema Bielawski. Trudno przecenić jego wkład w wielki sukces obu tych sztuk na scenach skandynawskich.
fot. archiwum domowe
- przekłady na język białoruski
Gdy urodzony w Pińsku Jauhien Salejczuk trafił na rosyjski przekład Imperium Ryszarda Kapuścińskiego, postanowił zostać tłumaczem, by udostępnić białoruskim czytelnikom tę książkę w ich ojczystym języku. Przekład Imperium ukazał się w niezależnym piśmie literackim „Dziejasłoŭ”, nim wyszedł w postaci książkowej. W prasie ukazał się też Szachinszach i fragment książki Jeszcze jeden dzień życia. Gotowe już tłumaczenia innych utworów Kapuścińskiego – Heban, Kirgiz schodzi z konia i Wojna futbolowa – wciąż czekają na publikację.
fot. archiwum domowe
ZA DEBIUT W DZIEDZINIE TWÓRCZOŚCI DLA DZIECI
Debiut książkowy Katarzyny Pakosińskiej w dziedzinie twórczości literackiej dla dzieci otrzymuje nagrodę Zarządu Głównego Stowarzyszenia Autorów ZAiKS w kategorii Wydarzenie Roku. W utworze tym, zatytułowanym Malina cud-dziewczyna, przepojonym humorem i życzliwością wobec przedstawianych postaci, autorka z powodzeniem sytuuje bohaterkę opowieści na pograniczu realnej i wirtualnej rzeczywistości, umożliwiając jej wędrówki w czasie, a więc w sytuacji, która może przydarzyć się wyłącznie dzieciom.
fot. PAP / Stach Leszczyński
ZA PROPAGOWANIE POLSKIEJ MUZYKI WSPÓŁCZESNEJ
Agnieszka Duczmal to dyrygentka światowej sławy. Koncertowała na całym świecie – od Meksyku po Japonię. Jako pierwsza kobieta dyrygent wystąpiła na scenie mediolańskiej La Scali.
Jest założycielką legendarnej Orkiestry Kameralnej Polskiego Radia „Amadeus”, z którą dokonała ponad 10 tys. minut nagrań muzyki polskiej, z czego ponad 3600 minut nagrań polskiej muzyki współczesnej. Wielu rodzimych kompozytorów zawdzięcza dyrygentce i jej zespołowi promocję swojej twórczości.
fot. PAP / Andrzej Rybczyński
ZA POPULARYZACJĘ POLSKIEJ TWÓRCZOŚCI ROZRYWKOWEJ
Antoni Krupa mówi: „W latach siedemdziesiątych wpadłem niechcący do Radia Kraków i zasiedziałem się tam trzydzieści pięć lat”. Życie radiowe zyskało w jego osobie dziennikarza z charakterem.
Siłą dziennikarstwa Antoniego Krupy jest oryginalność i merytoryczność. O muzyce wypowiada się świetny, stale praktykujący muzyk, który grał w zespole Jazz Band Ball Orchestra, potem w grupie WIEM Marka Grechuty i jest autorem historii krakowskiego jazzu. Czuje się w jego audycjach, że facet zna się na rzeczy.
fot. Dorota Muniak
ZA WYBITNE OSIĄGNIĘCIA W DZIEDZINIE PIŚMIENNICTWA FILMOWEGO
Nagrodę imienia Krzysztofa Teodora Toeplitza za wybitne osiągnięcia w dziedzinie piśmiennictwa filmowego otrzymuje teoretyk i historyk filmu, eseistka, tłumaczka, znakomita badaczka zagadnień związanych z muzyką filmową profesor doktor habilitowana, Alicja Helman. Jej prace takie jak między innymi Rola muzyki w filmie, O dziele filmowym czy Przedmiot i metody filmoznawstwa, stanowią niezbędne kompendia wiedzy o filmie dla każdego poważnie interesującego się twórczością audiowizualną odbiorcy.
fot.PAP / Leszek Szymański
ZA WYBITNE OSIĄGNIĘCIA W DZIEDZINIE SZTUK WIZUALNYCH
Boris Kudlička, tegoroczny laureat Nagrody ZAiKS-u za wybitne osiągnięcia w dziedzinie sztuk wizualnych, jest jednym z najciekawszych i inspirujących scenografów, tworzących na scenach polskich. Rozgłos przyniosły mu przede wszystkim realizacje w operze. Wspólnie z reżyserem Mariuszem Trelińskim stworzył artystyczny duet, którego dziełem są przedstawienia muzyczne rozbijające klasyczną formę widowiska operowego. Opera stała się teraz intrygującym widowiskiem, które posiłkując się m.in. sztukami wizualnymi i designem trafia do wrażliwości widza.
fot. PAP / Andrzej Rybczyński
ZA CAŁOKSZTAŁT TWÓRCZOŚCI DLA DZIECI I MŁODZIEŻY
Maciej Wojtyszko, reżyser, scenarzysta filmowy i teatralny, dramatopisarz oraz autor książek, których wiele sam ilustrował, jest twórcą całkowicie oryginalnego świata przyjaznych dzieciom postaci, takich jak Bromba, Gluś, Fikander i inni, które umiłowało kolejne już pokolenie czytelników i widzów. Operując często finezyjnym humorem Wojtyszko traktuje swoich odbiorców poważnie, tak jak w ostatnim przedstawieniu Bromba w sieci, kiedy ostrzega ich przed braniem komputerowej rzeczywistości za świat realny.
fot. PAP / Grzegorz Jakubowski
ZA TWÓRCZOŚĆ W DZIEDZINIE VARSAVIANÓW
Laureatami Nagrody imienia Karola Małcużyńskiego są autorzy książek, z których wyłania się obraz Warszawy, miasta zaskakującego współczesny świat. Stowarzyszenie Autorów ZAiKS uhonorowało nią najznamienitszych autorów, reporterów i kronikarzy, wydobywających z pamięci czas, jaki przetoczył się nad nadwiślańską stolicą.
W tym roku nagradzamy pracę Roberta Macieja Ballada o odradzającej się stolicy. Wybrane zdjęcia pokazują wypędzonych, przetrzebionych, obolałych, którzy nie mając nic prócz wspomnień, wracają z tułaczki i niosą życie swojemu miastu.
fot. Robert Maciej
ZA TWÓRCZOŚĆ CHOREOGRAFICZNĄ
Krzysztof Pastor, absolwent Szkoły Baletowej w Gdańsku, tworzeniem choreografii zajmuje się od tysiąc dziewięćset osiemdziesiątego piątego roku. Zrealizował około sześćdziesięciu kompozycji baletowych dla teatrów całego świata, bardzo często do muzyki kompozytorów polskich. Od dwa tysiące dziewiątego roku jest dyrektorem Polskiego Baletu Narodowego, pełniąc jednocześnie funkcję Choreografa-Rezydenta Het National Ballet w Amsterdamie, a także Dyrektora Artystycznego Narodowego Baletu Litewskiego w Wilnie.
fot. PAP / Andrzej Rybczyński
Wszystkim nagrodzonym już dziś serdecznie gratulujemy.
