Romuald Twardowski

Wybitny kompozytor i pedagog, niezwykle płodny twórca muzyki chóralnej, wokalno-instrumentalnej, kameralnej i solowej, ale także dzieł symfonicznych i scenicznych.

Inicjator prestiżowego Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Cerkiewnej „Hajnówka”. Profesor Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie (dziś Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina). Artysta uhonorowany wieloma orderami i odznaczeniami, między innymi Krzyżem Kawalerskim i Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. 

Twórca dramatu muzycznego Lord Jim i kantaty Grunwald 1410 przyszedł na świat 17 czerwca 1930 roku w Wilnie. Tam, w Państwowym Konserwatorium L itewskiej SRR, studiował fortepian i kompozycję, choć ukończenie wspomnianej uczelni okazało się dopiero początkiem jego edukacji muzycznej. Chcąc zgłębiać tajniki kompozytorskiego rzemiosła pod okiem różnych mistrzów, studia kontynuował u Bolesława Woytowicza w warszawskiej Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej, a po zwycięstwie w konkursie Związku Kompozytorów Polskich wyjechał do Paryża, by kształcić się u legendarnej pedagog kompozycji, Nadii Boulanger. W 1967 roku, będąc już twórcą doświadczonym, mającym w dorobku m.in. balety Posągi czarnoksiężnika oraz Nagi książę przeniósł się na stałe do Warszawy. Tam, po kilku latach, podjął współpracę z Państwową Wyższą Szkołą Muzyczną, gdzie przez 36 lat wykładał kompozycję i instrumentację. 

Lata 60. i 70. były czasem dużych sukcesów kompozytorskich Romualda Twardowskiego. Coraz szersze uznanie budziła jego muzyka sceniczna, by wymienić Tragedyję albo rzecz o Janie i Herodzie i Lorda Jima, które swą prapremierę miały w Teatrze Wielkim w Łodzi, a także balet Nagi Książę, którego premiera odbyła się w Warszawie. Był to także czas pisania utworów chóralnych (Miniatury, Kwietniowe pieśni) i symfonicznych (Nomopedia Cinque movimenti, Dwa pejzaże). Twórczość z tamtego okresu przyniosła mu liczne nagrody w kraju i za granicą, między innymi: Grand Prix w Monaco, I nagrodę na „Praskiej Wiośnie”, II miejsce na Trybunie Kompozytorskiej UNESCO w Paryżu, II nagrodę w Skopje i dwie nagrody w Tours. 

Lata 80. i 90. były czasem dalszego eksplorowania muzyki chóralnej, której kompozytor oddał się niemal całkowicie w końcowym okresie życia. W tych dekadach stworzył też wiele utworów kameralnych i kolejne dzieła sceniczne (opera Maria Stuart wystawiona z ogromnym powodzeniem na scenie Teatru Wielkiego w Łodzi i Historya o św. Katarzynie, której premiera odbyła się w Teatrze Wielkim w Warszawie). Jednocześnie Twardowski działał intensywnie na rzecz jednoczenia środowisk muzycznych, nawiązując kontakty kulturalne z Litwą, Armenią i Gruzją. Zataczanie coraz szerszych kręgów na arenie międzynarodowej przyniosło owoce w postaci rosnącego zainteresowania jego muzyką za granicą – premiery dzieł scenicznych miały miejsce między innymi w NRF, NRD, Jugosławii, Finlandii i Czechosłowacji. W ostatnim czasie jego utwory są jeszcze częściej wykonywane na Zachodzie, w szczególności w USA, gdzie wielką popularnością cieszy się Trio na skrzypce, wiolonczelę i fortepian. 

Muzyka Twardowskiego jest nietypowym zjawiskiem w powojennej muzyce polskiej, swego rodzaju pomostem pomiędzy tradycją a nowoczesnością. Element awangardy w jego utworach był wielokrotnie doceniany na takich festiwalach muzyki współczesnej jak Warszawska Jesień; posmak eksperymentu nie odebrał jednak jego utworom waloru komunikatywności i wewnętrznego dramatyzmu. Płyty z kompozycjami Twardowskiego były kilkukrotnie nominowane do Nagrody Muzycznej Fryderyk, a wśród licznych zgromadzonych przez niego nagród kompozytorskich są między innymi: I nagroda za balet-pantomimę Posągi czarnoksiężnika i I nagroda za dramat muzyczny Lord Jim w Międzynarodowym Konkursie Kompozytorskim im. księcia Rainiera III w Monako, Nagroda AGEC – Europejskiej Unii Związków Śpiewaczych za Mały Koncert na chór mieszany, doroczna nagroda Związku Kompozytorów Polskich, Nagroda im. Ignacego Jana Paderewskiego w Baltimore i Nagroda im. Jerzego Kurczewskiego w Poznaniu. Zainteresowani postacią i doświadczeniami twórczymi Twardowskiego mogą sięgnąć do autobiografii Było, nie minęło, w której kompozytor pisze nie tylko o swojej muzyce, ale także barwnie portretuje ludzi i wydarzenia z minionych kilkudziesięciu lat.